Türkiye, ilk günden beri EXPO’ların iyi bir katılımcısı olmuş,  katılımı daima takdir toplamıştır Örneğin Sultan II. Abdülhamit’in ziyaretçi olarak gittiği 1889 EXPO’sunda, Osmanlı Pavyonu büyük sükse toplamıştır.

Nihayet, 2005 Aichi EXPO’sunda,  kategorisinde altın madalya ile ödüllendirilen Türkiye, istikrarlı katılımcılığına rağmen, bir EXPO düzenlemeye talip olmamıştır.

Bir ülkenin EXPO düzenlemeye talip  olması için öncelikle BIE’ye üye olması gerekmektedir. Bu nedenle, EXPO adaylığımızın ilk bölümünde ülkemizin BIE’ye üyeliğinin sağlanmasına ilişkin çalışmalar yürütülmüştür.

59. Hükümet döneminde Türkiye, 2004 Ekim ayında BIE’ye resmen üye olmuştur. 98. Ülke olan  Türkiye’den sonra, 53 ülkenin daha katılımı ile bugün BIE üye sayısı 151’ya çıkmıştır.

7 Kasım 2005 günü toplanan Bakanlar Kurulu 2015 yılında düzenlenecek Uluslararası EXPO’ya Türkiye’nin aday olmasına ve bu adaylığın İzmir’de gerçekleştirilmesine karar vermiştir. Karar, 23.11.2005 tarih 26002 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.

Tüm dünya EXPO’larında olduğu gibi, adaylık sürecindeki işleri yerine getirmek üzere,  profesyonellerden oluşan ve alanının en iyisi olduğu iddiasını taşıyan şirketlerin bir araya gelmesiyle oluşan bir konsorsiyum göreve başlatılmıştır.

Meteksan önderliğinde çalışan Konsorsiyum, İzmir’in adaylık dosyasının hazırlanması, temanın belirlenmesi, logonun seçilmesi ve yer ile ilgili teknik zorunlulukların yerine getirilmesi gibi konular üzerinde yoğunlaşmıştır.

EXPO’nun teması bilimsel ve katılımcı bir metod izlenerek belirlenmiş ve  “Daha iyi bir dünya için yeni yaklaşımlar/Herkes için sağlık “ başlığında karar kılınmıştır.
 
İçinde temamızın da vurgulandığı resmi başvuru,  T.C. Hükümeti ve Dışişleri Bakanlığı adına İzmir ve Türkiye’yi temsilen, T.C. Paris Büyükelçisi Sayın Osman Korutürk tarafından 3 Mayıs 2006 günü yapılmıştır.

Adaylık sürecinin daha sağlıklı yürüyebilmesi için yeni bir organizasyon modeli oluşturularak devletin farklı kurumlarının da sürece katkısının sağlanmasını teminen; Bakanlar Kurulu,  30.11.2006 tarih ve 2006/11341 sayılı ve 1/6/2007 tarihli ve 2007/12324 Kararları ile EXPO 2015 İzmir organizasyonu için hukuki düzenleme çalışmalarını tamamlamıştır.

Bu kararlar ile bir Yönlendirme Kurulu ve Yönlendirme Kurulu arasından seçilen üyelerle de bir Yürütme Komitesi kurulmuştur.

Başkanlığını Dışişleri Bakanının yaptığı 22 üyeli Yönlendirme Kurulu’nda, Sanayi, Ulaştırma, Kültür ve Turizm Bakanlıkları yanı sıra, Dış Ticaret ve Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlıkları, TRT ve Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlükleri, TOBB ve Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkanlıkları temsilcileri,  İzmir Valiliği ve Büyükşehir Belediye Başkanlığı ile İzmirli 10 Meslek Odası ve Kurumun Yönetim Kurulu Başkanları yer almıştır.

Yürütme Komitesi ise 15 üyeden oluşmaktaydı. Başkanlığını Büyükelçi Mengü Büyükdavras, eş başkanlığını Büyükelçi Bahattin Gürsöz yapmıştır. Büyükelçi Solmaz Ünaydın, Tanıtma Kurul Başkanlığını yürütmüştür.

EXPO 2015 adaylık sürecinde tüm kurumlarla koordineli çalışmak, diplomatik vazifelerin yerine getirilmesine öncülük etmek, halkla bütünleşerek proje üretmek, yurtiçinde ve yurtdışında tanıtım faaliyetlerini sağlamak amacıyla da EXPO 2015 İzmir Genel Sekreterliği kurulmuştur. Genel Sekreterlik görevini Tunç Soyer'in yürüttüğü EXPO 2015 İzmir Genel Sekreterliği'nde, idari ve sosyal görevlerde bir Genel Sekreter Yardımcısı, altı Uzman, bir Sekreter ve iki servis görevlisi görev almıştır.

İlk kez 1992 yılında İzmir Ticaret Odası tarafından hazırlanan stratejik planda yer verilen EXPO 2015 hedefi, ülkemizin bugüne dek aday olduğu en büyük proje olmuştur.

30 Ekim 2006 tarihinde, İtalya’nın Milano kenti de “Gezegeni Beslemek, Hayat Enerjisi”  temasıyla başvurarak ikinci aday kent olarak belirlenmiştir.

2015 EXPO’suna ev sahipliği yapma yarışı bu iki kent arasında geçmiştir. Adaylık yarışı 31 Mart 2008 günü Paris’te yapılan  BIE Olağanüstü Genel Kurulu’nda sona ermiş ve 151 ülkenin kapalı oyuyla 2015 EXPO’suna ev sahipliği yapacak kent ve ülke belirlenmiştir. Buna göre Türkiye'nin 65 oyuna karşılık İtalya 86 oyla 2015 EXPO'sunu yapmaya hak kazanmıştır.


Kaynak: EXPO 2015 İzmir Genel Sekreterliği
Ekleyen: Çağrı Gruşçu - EXPO 2015 İzmir Yürütme Komitesi Uzmanı