EXPO dünyanın en büyük kültür, tarih ve eğitim olimpiyatlarıdır.

Ülkeler uzmanlaşmış oldukları konulardaki bilgi birikimlerini daha yaşanır bir dünya için paylaşmak üzere bir araya gelir. Burada ürünler değil fikirler, kültürler ve dünyanın geleceği için projeler sergilenir.

EXPO’lar bir yandan dönemin teknolojik, bilimsel ve kültürel gelişmelerini sergilerken, aynı zaman da büyük gelişmelerin habercisi olmuşlardır.  

EXPO’nun doğduğu 1850’ler sanayi devriminin başladığı yıllardır.

Üretim biçimlerindeki gelişmeler sermaye birikimini arttırırken, ekonomik ve sosyal yaşamda da köklü değişikliklere yol açmıştır. Ülkeler arasındaki ticaret çok büyük hızla artmış, üretim fazlasına sahip olan ülkeler bu fazlayı satmanın, pazarlamanın yollarını aramışlardır.

İşte bu ihtiyaç, büyük çaplı ticaret fuarlarının da doğmasına neden olmuştur. Aynı fuarlar, sanayi devrimi ile büyük değişim geçiren teknoloji ve üretim biçimlerindeki yeniliklerin de buluşma noktasını oluşturmuştur.

Bugün insanların kullandığı hesap makinesi, televizyon vb. teknolojik buluşların çok büyük bölümü, EXPO’larla insanlığın yaygın kullanımına sunulmuştur.

İlk EXPO, 1851 yılında Sanayi Devriminin beşiği İngiltere’de düzenlenmiştir.Fuar tüm dünyaya sanayi devrimi ile ulaşılan refah düzeyini de göstermiştir.

O tarihten bugüne, tam 55 kez Evrensel Sergi-EXPO düzenlenmiştir. 56. kez 2015’te Milano’da yapılacaktır.İzmir’in hedefi EXPO’yu düzenleyen 57. şanslı kent olmaktır.

EXPO’lar, Olimpiyatlar ve Dünya Kupası ile karşılaştırıldığında, üzerine kurulduğu alanın boyutları, yapılan yatırımların hacmi ve ziyaretçi sayısı nedenleriyle daha görkemli bir organizasyon olup, dünyanın en büyük sosyal ve ekonomik etkinliği olarak kabul edilmektedir.

EXPO’lar, 1928 yılından bu yana BIE, “Bureau International des Expositions” adındaki Uluslararası Kuruluş tarafından organize edilmektedir. (Bkz. "B.I.E." sekmesi)

156 yıldır yapılan EXPO’lar, bugüne kadar 500 milyon üzerinde ziyaretçi çekmiş,  yapıldığı kentleri birer marka haline getirmiş ve insanlarının yaşam düzeyini yükseltmiştir.

Evrensel Sergiler en az 1500 dönüm arazi üzerinde kurulmakta ve 180 gün açık kalmaktadır. Bu süre içinde, sadece kent değil, bölge hatta ülke derinden etkilenmektedir.

EXPO için yapılan yatırımlar 10 – 15 milyar dolar civarında olurken bazı kentlerde, bu rakam, 25 milyar dolara çıkmaktadır.

Bu sergiler bugüne dek yapıldıkları tüm kentleri köklü bir şekilde dönüştürdükleri gibi, bu kentlere görkemli anıtsal yapılar da kazandırmışlardır. Paris’te Eyfel Kulesi, Brüksel’de Atomium, Londra’da Kristal Palas, bu yapıların örnekleridir.

EXPO sonrası ayrı bir değer ve anlam taşımaktadır kent için. Örneğin Sevilla’da, EXPO kapandıktan sonra EXPO alanı teknoparka dönüştürülmüş, teknoloji üreten firmalar bu alana toplanmıştır.  Halen bu alanda 20.000 kişi istihdam edilmekte olup, elde edilen yıllık 1.7 milyar dolarlık artı değer, kent ve ülke ekonomisine akmaya devam etmektedir. Üstelik EXPO kapandıktan 15 yıl sonra.

Türkiye, ilk günden beri EXPO’ların iyi bir katılımcısı olmuş,  katılımı daima takdir toplamıştır Örneğin Sultan II. Abdülhamit’in ziyaretçi olarak gittiği 1889 EXPO’sunda, Osmanlı Pavyonu büyük sükse toplamıştır.

Nihayet, 2005 Aichi EXPO’sunda,  kategorisinde altın madalya ile ödüllendirilen Türkiye, istikrarlı katılımcılığına rağmen, bir EXPO düzenlemeye talip olmamıştır.

Bir ülkenin EXPO düzenlemeye talip  olması için öncelikle BIE’ye üye olması gerekmektedir. Bu nedenle, EXPO adaylığımızın ilk bölümünde ülkemizin BIE’ye üyeliğinin sağlanmasına ilişkin çalışmalar yürütülmüştür. (Bkz. "Adaylık Geçmişi" sekmesi)

İzmir daha önceki adaylığı nedeniyle yeterli tecrübe, bilgi birikimi ve deneyime, teknik donanıma, kaliteli insan malzemesine, yeterli alt yapı olanaklarına sahiptir. Bu olanaklar seferber edilerek sonuca gidilmelidir.

İzmir, uzun yılların hayalini gerçeğe dönüştürecek, gelecek nesillere daha iyi yaşanır bir kent bırakmamızı sağlayacak bu organizasyonu en iyi şekilde yapacak güce de sahiptir. Şimdi el birliğiyle bu gücü kullanmanın ve dünyaya göstermenin tam zamanıdır.


Kaynak: EXPO 2015 İzmir Genel Sekreterliği
Ekleyen: Çağrı Gruşçu - EXPO 2015 İzmir Yürütme Komitesi Uzmanı